Aardgasvrij Son en Breugel
In het landelijke Klimaatakkoord is afgesproken dat alle woningen uiteindelijk in 2050 van het aardgas af zijn. Daar moeten wij een plan voor maken. In de meeste huishoudens is aardgas nu nog een vanzelfsprekende keuze voor verwarmen en koken. Maar daar komt verandering in. Niet in een keer, maar geleidelijk en gefaseerd. We gaan dit samen met alle inwoners, woningbouwcorporaties, vastgoedeigenaren, netbeheerders en bedrijven doen. Kortom, met iedereen in het dorp.
De Transitievisie Warmte
De Transitievisie Warmte beschrijft hoe wij in de gemeente van het gas af willen gaan. We geven daarin antwoorden op vragen als: In welke wijken gaan we wanneer van het aardgas af? En op welke manieren kunnen we het aardgasverbruik stap voor stap verminderen? Voor de locaties die vóór 2030 gepland staan, worden mogelijke warmte-alternatieven bekend gemaakt. Alles is vastgelegd in een routekaart: de Transitievisie Warmte. De visie is eind 2021 vastgesteld door de gemeenteraad. Elke 5 jaar actualiseren wij de visie.
De Transitievisie Warmte kunt u raadplegen via de Storymaps . Hier wordt op een interactieve manier gepresenteerd hoe we de gemeente gaan verwarmen in de toekomst en hoe we tot deze keuzes zijn gekomen. In de presentatie hebben we ook voor elke buurt een perspectief benoemd.
Worden er nu al concrete plannen gemaakt?
In 2022 zijn we gestart met een eerste pilot in ’t Zand. Samen met de buurt stellen we een wijkplan aardgasvrij op.
Op termijn zullen er wijkuitvoeringsplannen opgesteld worden voor de overige wijken, buurten en clusters waar we als eerste van het aardgas denken te gaan. Met de raad hebben we afgesproken om na ’t Zand waarschijnlijk te starten in ’t Harde Ven en/of een deel van de Gentiaan. Voor de vervolgstap zijn geen concrete plannen. Plannen over het daadwerkelijk uitfaseren van het aardgas moeten minstens 8 jaar voor de einddatum vastgesteld worden door de gemeenteraad.
Wat betekent dit voor u en wat kunt u zelf al doen?
Aardasvrij wonen betekent dat u op een alternatieve warmtebron kookt en uw woning verwarmt. Om over te gaan op een alternatieve warmtebron moeten er waarschijnlijk ook aanpassingen gedaan worden in de woning. Hiermee kunt u nu al rekening houden bij mogelijke verbouwingen aan de woning of het vervangen van de cv-ketel wanneer dit nodig is. In de visie wordt geschetst welke warmtealternatieven mogelijk zijn.
Veelgestelde vragen over stoppen met aardgas
Duitsland (en andere landen stappen) nu juist over op het aardgas, waarom wil Nederland van het aardgas af?
In Duitsland wordt een kwart van de huizen nog verwarmd met een sterk vervuilende olieketel. Daarom is er ook een premie voor de vervanging van deze ketels door een hr-ketel of een warmtepomp, met name in gebieden waar al een gasnet ligt. Met deze tussenstap kan veel CO2-besparing worden behaald. Tegelijkertijd zet de Duitse regering ook in op energiebesparing, duurzame energie en warmtenetten, om in 2050 een CO2-neutrale energievoorziening te hebben.
Zorgt nu stoppen met aardgas niet juist voor een stijging van de uitstoot van CO₂?
Aardgas is een fossiele brandstof. Dat betekent dat er CO₂ vrijkomt bij de verbranding. Op dit moment gebruiken bijna alle woningen en andere gebouwen in Nederland aardgas voor ruimteverwarming, wat zorgt voor een flinke CO₂-uitstoot. In het Klimaatakkoord van Parijs zijn internationale afspraken gemaakt over het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen om opwarming van de aarde tegen te gaan. In het landelijke Klimaatakkoord heeft Nederland opgenomen dat de CO₂-uitstoot in 2030 met 49% en in 2050 met 95% ten opzichte van 1990 moet worden verminderd. Eén van de manieren waarop Nederland werkt aan het realiseren van deze doelstellingen is stoppen met het gebruik van aardgas voor ruimteverwarming. Er valt nu al een CO₂-reductie te behalen door over te stappen naar alternatieve warmtebronnen. Zelfs bij gebruik van grijze stroom - afkomstig uit kolencentrales - is het bijvoorbeeld gunstiger om een warmtepomp te gebruiken dan een cv-ketel op aardgas. Mits je een goede warmtepomp hebt kan je 30% CO₂-reductie behalen bij grijze stroom en 50% bij groene stroom. Als je dan ook nog eens zonnepanelen op je dak legt, loopt de CO₂-reductie nog verder op. Uiteindelijk moeten we in 2050 ook al het elektriciteitsverbruik verduurzaamd hebben waardoor de gebouwde omgeving geen CO₂ meer uitstoot.
Kunnen mensen worden gedwongen om van het aardgas af te gaan?
Wij kunnen op dit moment niemand dwingen om van het aardgas af te gaan. We kunnen alleen mensen verleiden om van het aardgas af te gaan, door mensen te bereiken vanuit een positieve insteek en samen enthousiast te maken. De toekomst gaat wijzen of er ooit nog dwangopties zullen komen. Hier gaan wij als gemeente niet over, daar gaat het Rijk over. Maar op dit moment bestaan deze opties dus niet en is het ook helemaal niet van toepassing. Het kan dus alleen maar als wij samen met inwoners in een wijk op een positieve manier aan de slag gaan. Daarbij zijn we er ook van bewust dat niet iedereen uit eigen beweging van het aardgas af zal gaan.
Hoe wordt draagvlak gecreëerd?
We proberen draagvlak te creëren door tijdig bewoners te informeren en ook te betrekken in het proces. De Wijkuitvoeringsplannen zullen we samen met bewoners, ondernemers, woningcorporaties en andere belangrijke partijen in het gebied opstellen. Hoe dit precies wordt vormgegeven moet nog worden uitgewerkt.
Hoezo zo nodig van het gas terwijl AANGETOOND is dat dat (op dit moment) niet de oplossing is?
"Zie diverse artikelen op dit gebied van hoogleraren (TUe oa.) bijv. prof. Smeulders.
https://www.ad.nl/wonen/hoogleraar-kraakt-klimaatbeleid-stoppen-met-gas-zorgt-juist-voor-meer-co2~ae3edac7/"
We zijn bekend met de kritiek van prof. Smeulders. Naast de CO2-reductie te behalen valt door het beter isoleren van woningen, valt er nu ook al een CO₂-reductie te behalen door over te stappen naar alternatieve warmtebronnen. Zelfs bij gebruik van grijze stroom - afkomstig uit kolencentrales - is het bijvoorbeeld gunstiger om een warmtepomp te gebruiken dan een cv-ketel op aardgas. Mits je een goede warmtepomp hebt kan je 30% CO₂-reductie behalen bij grijze stroom en 50% bij groene stroom. Als je dan ook nog eens zonnepanelen op je dak legt, loopt de CO₂-reductie nog verder op. Uiteindelijk moeten we in 2050 ook al het elektriciteitsgebruik verduurzaamd hebben waardoor de gebouwde omgeving geen CO₂ meer uitstoot.
Veelgestelde vragen over wat u zelf kunt doen
Ik moet mijn ketel gaan vervangen, wat is wijsheid?
Als u toe bent aan een nieuwe cv-ketel dan kunt u nu mogelijk al een andere keuze maken. Denk aan een hybride warmtepomp, die zowel op aardgas als elektriciteit werkt. Of dit mogelijk is, is afhankelijk van hoe goed uw huis momenteel al geïsoleerd is. Ook kunt u bijvoorbeeld een cv-ketel huren, dan zit u minder lang vast aan uw keuze. Of een tweedehands cv-ketel aanschaffen. Meer informatie over het verduurzamen van de verwarmingsinstallatie vindt u hier: www.milieucentraal.nl/energie-besparen/energiezuinig-huis/energiezuinig-verwarmen-en-warm-water/. Is uw cv-ketel kapot en weet u niet welke u nu moet aanschaffen? Kijk dan hier: www.advies-op-maat.milieucentraal.nl/aom/CV-ketel_vervangen. Laat u adviseren of een aardgasvrij alternatief voor een cv-ketel mogelijk en verstandig is in uw situatie.
Ik heb nog geen zonnepanelen en zou ze het liefste niet op mijn huis plaatsen. Zijn er plannen voor een centrale regeling waarbij zonnepanelen op een veld of gebouw centraal geplaatst worden?
Een mogelijke optie is dat je via een energiecoöperatie mee kan investeren in SDE (Stimuleringsregeling Duurzame Energie) projecten. Daarbij gaat het om grootschalige opwek. Hiervoor ontvang je ook rendement.
Graag zou ik in contact komen met iemand die mij een wat meer totaal advies kan geven.
Advies over isoleren en andere maatregelen kunt u vinden via de website van onze energiecoöperatie SonEnergie (https://www.sonenergie.nl/) via Milieucentraal (https://www.milieucentraal.nl/). Via de isolatiecheck (https://advies-op-maat.milieucentraal.nl/aom/Check_je_isolatie) krijgt u al een eerste indicatie van isolerende maatregelen die u kunt treffen.
Meer info over verschillende technieken, mogelijkheden en consequenties
Is er voor een water/bodemwarmtepomp een vergunning nodig voor de boringen en oppompen van water?
Voor een bodemwarmtepomp kan er een vergunning nodig zijn. Dit is afhankelijk van de soort bodemwarmtepomp. Je hebt 2 soorten:
- Open bodemenergiesystemen (OBES): Hierbij wordt water opgepompt en met een andere temperatuur teruggepompt, ook vaak WKO-systemen genoemd, als afkorting van warmte- en koudeopslag.
- Gesloten bodemenergiesystemen (GBES): Hierbij wordt een vloeistof door een lus door de bodem gepompt en komt het met een andere temperatuur bij de gebruiker terecht.
Beide systemen geven verschillende risico’s in de ondergrond. Voor deze systemen gaan binnenkort verschillende voorwaarden gelden. De meeste regels zitten aan een open bodemsysteem, omdat hier de meeste risico’s aan zitten. Denk daarbij aan een maximale boordiepte, gebruik van vloeistoffen, voorkomen van lekkages in de kleilagen van de bodem, etc.) Voor alle bodemwarmtepompen gaat vanaf 1-6-22 een registratieplicht gelden.
Als u een bodemwarmtepomp wil plaatsen dan kunt u het beste informeren naar de specifieke regels via Bodemloket@odzob.nl.
Komt er beleid van de gemeente om bomen te snoeien die zonnepanelen afdekken?
Het beleid van de gemeente is dat wij geen bomen rooien en snoeien voor de prestatie van zonnepanelen. Er zijn 3 redenen waarom we hiervoor kiezen:
- Als gemeente vinden wij het groene karakter van het dorp zeer belangrijk. Wij willen dit graag behouden. De groene uitstraling zal lijden onder een divers snoeibeleid.
- Daarbij hebben we één snoeiregime voor de gemeente. Dit betekent dat we, tenzij het om veiligheidsoverwegingen gaat, niet op verzoek komen snoeien.
- Voor de totale opgave van hernieuwbare energieopwekking in Son en Breugel, levert een actief snoeibeleid ivm zonnepanelen, onvoldoende extra opbrengst van de zonnepanelen. De ‘winst’ op energetisch vlak is dus beperkt.
Is het mogelijk om huizen die op een zandplaat zijn geplaatst (zoals in de Gentiaan) waar geen (goede) vloerisolatie ligt in de winter warm te stoken met een warmtepomp?
In de Gentiaan staan woningen met verschillende bouwjaren. Afhankelijk van het bouwjaar is er al in meer of mindere mate vloerisolatie aanwezig, ook wanneer de vloer op zand ligt. Normaal gesproken zijn woningen gebouwd na 1975 voorzien van vloerisolatie. Des te nieuwer de woning des te meer isolatie. Wanneer u op dit moment geen vloerisolatie heeft in combinatie met een vloer op zand, dan is het niet rendabel om de vloer te vervangen en te isoleren. Mogelijk kunt u wel nog boven op de vloer isoleren, maar hou er dan rekening mee dat u tegen allerlei andere werkzaamheden aan loopt zoals het inkorten van deuren, het verleggen van drempels enz. Wanneer u ooit nog een keer flink gaat verbouwen, kunt u op dat moment overwegen om gelijk de vloer te vervangen.
Om een idee te krijgen of uw woning met een warmtepomp verwarmd kan worden, kunt u in de winter de 50-graden test doen. U stelt de temperatuur van je huidige CV-ketel in op 50 graden en kijkt of u de woning nog comfortabel warm krijgt. Als dat het geval is, dan moet een warmtepomp de woning ook kunnen verwarmen. Mogelijk dat u wel nog de radiatoren moet vervangen naar lage temperatuur radiatoren of vloerverwarming.
Wanneer wordt er een keuze gemaakt voor een alternatieve warmtetechniek?
Binnen de Transitievisie Warmte wordt er nog geen definitieve keuze gemaakt voor een alternatieve warmtetechniek in een buurt, maar worden er kansen benoemd en mogelijke scenario's geschetst voor de koploperbuurten. In de Wijkuitvoeringsplannen zal samen met inwoners, ondernemers, woningcorporaties en andere partijen in de buurt een definitieve keuze worden gemaakt voor een alternatieve warmtetechniek in een buurt.
Het lijkt dat waterstof via het bestaande gasnetwerk een relatief eenvoudige oplossing is. Weinig impact op de huidige infrastructuur en op de bestaande huizen. Waarom horen we deze oplossing in verhouding zo weinig?
We kijken in de Transitievisie Warmte naar verschillende technische oplossingen waaronder ook waterstof. Naar verwachting is waterstof vóór 2030 nog geen optie voor individuele verwarming, omdat dit dan nog niet in voldoende mate op duurzame wijze geproduceerd kan worden. Het is nog de vraag of waterstof na 2030 (net als groen gas overigens) op grote schaal beschikbaar komt en of we waterstof ook echt voor de woningen gaan toepassen of voornamelijk voor de industrie en transport. In de industrie zijn namelijk hoge temperaturen nodig zijn, iets wat lastiger te bereiken is met andere duurzame alternatieven. Wanneer in de (nabije) toekomst waterstof wel breed beschikbaar wordt om toe te passen voor de verwarming van gebouwen nemen we dit ook mee. De Transitievisie Warmte wordt iedere 5 jaar geüpdatet waardoor ontwikkelingen hierin kunnen worden meegenomen.
Wat is de impact op de omgeving qua geluid wanneer ieder huis in een wijk een warmtepomp heeft draaien?
Recent zijn de geluidseisen voor warmtepompen aangescherpt omdat het een bekend probleem is. In de eerste periode, begin 2018, zagen we dat er op de markt warmtepompen verkocht werden die niet aan de geluidnormen van de overheid voldoen. Wij zien dat de huidige generaties er steeds beter in worden. Het is echt wel een uitdaging om ook straks in het ontwerp rekening te gaan houden met dat we onze buurt leefbaar houden. Wanneer we onze woningen gaan verduurzamen maar we krijgen er geluidsoverlast voor terug, zal het draagvlak heel snel verdwijnen. Het is dus zeker wel een punt dat wij meenemen en wat ook in de uitwerking in de Wijkuitvoeringsplannen terug zal komen.
Wat is de impact van aquathermie op het oppervlaktewater?
Het koelen van het oppervlaktewater in de zomer kan een positief effect hebben op de waterkwaliteit en kan leiden tot minder algenbloei (blauwalg) en botulisme. Daarnaast kan vooral in stedelijk gebied koeler oppervlaktewater hittestress helpen tegengaan. Soms komt er stroming in stilstaand water, en dat is eveneens gunstig voor de waterkwaliteit.
Of er nog meer ecologische gevolgen zijn wordt nog onderzocht. De verwachting is dat er voor het watersysteem in de meeste gevallen geen ecologische gevolgen zijn. Lokaal, waar het geloosde water kouder is dan het ontvangende water, kunnen er wel ecologische effecten zijn. Die zullen worden meegenomen in de vergunningseisen. Die eisen variëren met de omvang van het water waarop geloosd wordt. De eisen aan de temperatuur van lozing op het oppervlaktewater worden nog uitgewerkt.
Kan het elektriciteitsnet het wel aan als meer mensen bv. een warmtepomp nemen?
Een van de partijen die betrokken is bij het proces is netbeheerder Enexis. Enexis heeft een inventarisatie gemaakt van waar in het elektriciteitsnet aanpassingen en investeringen nodig zijn door autonome groei van zonnepanelen, elektrisch vervoer, maar ook wanneer een wijk volledig overstapt op een warmtepomp. Hieruit blijkt dat dat in sommige delen van de gemeente investeringen moeten worden gedaan in het elektriciteitsnet. Het is nog wel mogelijk om zonnepanelen op daken van woningen te plaatsen, maar bv. zonneweides kunnen op dit moment even niet aangesloten worden. Op de korte termijn kan men nog gerust warmtepompen en elektrische kookplaten aansluiten. Er gaan pas problemen ontstaan wanneer hele buurten samen overstappen op een warmtepomp. Enexis wordt nauw betrokken bij de plannen voor buurten waardoor ze ook gericht kunnen investeren in de verbetering van het netwerk.
Wat zijn de mogelijkheden bij de Centrale Verwarming zonder gebruik van gas?
Er zijn diverse mogelijkheden voor een centrale verwarming zonder het gebruik van gas, voor meer informatie kijk op:
In Son en Breugel gaan we de mogelijkheden van een warmtenet onderzoeken, maar heel veel woningen zullen waarschijnlijk een individuele warmteoplossing krijgen: (hybride) warmtepomp.
Is er al onderzoek gedaan of het net al die warmtepompen en fornuizen aan kan? Ik begreep dat een verdubbeling van zonnepanelen in de Gentiaan al een dijk van een probleem geeft?
Hoe staat het met het elektriciteitsnetwerk in Son? Moet dat aangepast worden
Een van de partijen die betrokken is bij het proces is netbeheerder Enexis. Enexis heeft een inventarisatie gemaakt van waar in het elektriciteitsnet aanpassingen en investeringen nodig zijn door autonome groei van zonnepanelen, elektrisch vervoer, maar ook wanneer een wijk volledig overstapt op een warmtepomp. Hieruit blijkt dat in De Gentiaan en Son investeringen moeten worden gedaan in het elektriciteitsnet. Het is nog wel mogelijk om zonnepanelen op daken van woningen te plaatsen, maar bv. zonneweides kunnen op dit moment even niet aangesloten worden. Let wel, op de korte termijn kan men nog gerust warmtepompen en elektrische kookplaten aansluiten. Er gaan pas problemen ontstaan wanneer hele buurten samen overstappen op een warmtepomp. Enexis wordt nauw betrokken bij de plannen voor buurten waardoor ze ook gericht kunnen investeren in de verbetering van het netwerk.
Is de Rendac niet als warmtebron te gebruiken?
Rendac gebruikt heel veel van de restwarmte al in de eigen processen. Daarnaast produceert Rendac groen gas dat op dit moment al op het bestaande aardgasnetwerk ingemengd wordt. Er is op dit moment dus geen restwarmte of groen gas beschikbaar voor de omgeving. Daarnaast ligt de Rendac redelijk ver weg van een woonwijk, daarom is het logischer om deze warmte in te zetten op Ekkersrijt als daar behoefte aan is.